Zalecenia dla pracowników służby zdrowia ukierunkowane na redukcję ryzyka ekspozycji zawodowej

Celem zminimalizowania ryzyka ekspozycji zawodowej na zakażenia krwiopochodne wśród pracowników służby zdrowia zalecane jest:

– stosowanie podstawowych zasad higieny: mycie rąk przed każdorazową pracą z pacjentem i po niej;

– zakładanie rękawiczek ochronnych podczas pracy z pacjentami;

– zmienianie rękawiczek ochronnych każdorazowo między pracą z kolejnymi pacjentami;

– mycie dłoni każdorazowo przed i po założeniu rękawiczek ochronnych;

– osłanianie istniejących ran i uszkodzeń skóry wodoszczelnymi opatrunkami lub w przypadku większych ran zakładanie rękawiczek ochronnych;

– zakładanie rękawiczek ochronnych do prac, przy których może dojść do kontaktu z krwią, wydzielinami pacjenta lub innym materiałem zakaźnym;

– unikanie wykonywania procedur inwazyjnych przez pracowników z przewlekłymi chorobami skóry (takimi jak np. wyprysk kontaktowy) w okresie zaostrzenia takiej choroby, szczególnie gdy na skórze są obecne rozległe zmiany; uszkodzona powierzchnia skóry stanowi potencjalną drogę transmisji infekcji i zwiększa ryzyko zakażenia; kontakt uszkodzonej skóry z krwią, nawet gdy są założone rękawiczki ochronne, może być niezauważony;

– korzystanie z odzieży ochronnej, a także z ochrony błon śluzowych oczu, ust nosa podczas prac związanych z potencjalną ekspozycją na czynniki zakaźne;

– unikanie noszenia obuwia odsłoniętego w miejscach, gdzie może dojść do kontaktu z krwią lub innymi wydzielinami pacjenta; w miejscach, gdzie są używane ostre narzędzia, należy nosić obuwie zasłaniające stopy;

– rozważenie wykorzystania alternatywnych narzędzi tnących (takich jak diatermie, lasery) w celu unikania używania ostrych narzędzi podczas wykonywania zabiegów inwazyjnych;

– zakładanie rękawiczek ochronnych zawsze podczas: sprzątania, mycia narzędzi przed sterylizacją lub dezynfekcją oraz przy sprzątaniu, usuwaniu zanieczyszczeń potencjalnie zakaźnych;

– przestrzeganie ustalonych przez pracodawcę procedur podczas usuwania zanieczyszczeń i odpadów;

– zachęcanie pracowników służby zdrowia do przestrzegania zaleceń dotyczących bezpiecznej pracy; pracownicy i pracodawcy powinni rozważać poprawę bezpieczeństwa pracy poprzez wprowadzanie bezpiecznego sprzętu.

Do zakłuć czy skaleczeń wśród pracowników służby zdrowia najczęściej dochodzi podczas prac porządkowych, związanych z usuwaniem ostrego sprzętu, podczas wykonywania iniekcji oraz zabiegów inwazyjnych.

Poniżej przedstawiono zalecenia redukujące ryzyko przypadkowych zakłuć i skaleczeń:

– przy czyszczeniu i odkażaniu sprzętu wielorazowego użytku (np. stosowanych w stomatologii metalowych narzędzi, takich jak wiertła, zgłębniki, skalery, lusterka) należy pamiętać o unikaniu ich dotykania i chwytania, z wyjątkiem wkładania ich do torebek/pakietów sterylizacyjnych;

– narzędzia należy umiejscawiać na tackach w taki sposób, aby ich ostre części nie wystawały poza krawędzie tacy;

– do przekładania narzędzi należy używać szczypiec, pęset lub innych przyrządów, a w celu przełożenia narzędzi z tac do większych pojemników można przechylić tacę; przy wykonywaniu tych czynności nie należy brać narzędzi bezpośrednio do ręki; przed wycieraniem narzędzi należy upewnić się, że ich ostre części nie są zwrócone w kierunku osoby wykonującej tę czynność;

– przy pakowaniu narzędzi do torebek sterylizacyjnych należy je chwytać za rączkę w jak największej odległości od ostrych powierzchni danego narzędzia;

– podczas pracy z ostrymi narzędziami należy unikać sytuacji, gdy pole działania będzie poza zasięgiem wzroku pracownika wykonującego daną czynność;

– po użyciu igły nie należy nakładać na nią ponownie osłonki;

– po wykonaniu iniekcji nie należy zdejmować igieł ze strzykawek; usuwać igły ze strzykawek można tylko wtedy, kiedy jest to niezbędne, np. przy przenoszeniu pobranej krwi do innego pojemnika;

– należy wyrzucać ostre zużyte narzędzia do odpowiednich pojemników natychmiast po ich użyciu; pojemniki te powinny być umieszczane w bezpiecznych miejscach, niedostępnych dla dzieci, jednakże tak blisko miejsca pracy, jak to możliwe; powinny być one odporne na przebicie, odpowiednio głębokie i duże;

– należy dbać o to, aby pojemniki z ostrymi narzędziami były odpowiednio oznaczone i wypełnione maksymalnie w 2/3 swojej objętości; zapełnione pojemniki powinny być dokładnie zamykane, odpowiednio magazynowane (jak odpady potencjalnie zakaźne) i natychmiast zastąpione nowymi.

Należy pamiętać, że rękawiczki ochronne nie zabezpieczą przed urazami bądź zranieniami, ale stosowanie ich może zminimalizować wielkość zakłucia, a tym samym zredukować istotnie ryzyko transmisji zakażenia krwiopochodnego. W razie przypadkowego zakłucia i kontaktu z krwią pacjenta rękawiczki ochronne należy jak najszybciej zdjąć i umyć ręce pod bieżącą wodą.

Ponadto:

– rękawiczki ochronne powinny być dostępne dla wszystkich pracowników, szczególnie podczas wykonywania procedur medycznych związanych z ryzykiem kontaktu z materiałem potencjalnie zakaźnym;

– w miejscu pracy poza rękawiczkami lateksowymi powinny być dostępne rękawiczki syntetyczne dla osób uczulonych;

– osoby uczące się iniekcji, szczególnie iniekcji dożylnych (np. studenci), bezwzględnie powinny wykonywać je z użyciem rękawiczek ochronnych; osoby te dopóki nie będą dobrze przeszkolone i kompetentne nie powinny pobierać krwi od pacjentów zakażonych;

– po kontakcie z materiałem zakaźnym rękawiczki należy traktować jako skażone, tak samo jak wszystkie przedmioty i urządzenia dotykane przez te rękawiczki (np. pipety automatyczne, opakowania odczynników, długopisy, czasomierze itp.).