Metody redukcji ryzyka podczas zabiegów chirurgicznych

Poniższe zalecenia kierowane są do wszystkich osób wykonujących różnego rodzaju zabiegi chirurgiczne, w tym do stomatologów, położnych, lekarzy POZ i ratowników. Najwięcej zakłuć podczas zabiegów chirurgicznych spowodowanych jest igłami do szycia ran, a częstość zakłuć jest proporcjonalna do czasu trwania zabiegu. Zakłucia są często spowodowane nieużywaniem narzędzi pomocniczych podczas szycia tkanek, np. używanych do ich przytrzymywania. Podczas długo trwających zabiegów chirurgicznych często dochodzi do niezauważonego uszkodzenia i przebicia rękawiczek ochronnych. Długotrwała praca w rękawiczkach ochronnych powoduje również hydratację lateksu, co zmniejsza jego szczelność, zwiększa porowatość i możliwość transmisji zakażeń. Z tego powodu podczas długotrwałych zabiegów należy rozważyć zakładanie dwóch par rękawiczek. Co prawda podwójne rękawiczki nie zabezpieczają przed zakłuciem, ale przy ich stosowaniu sześciokrotnie rzadziej dochodzi do uszkodzenia skóry. Po przebiciu rękawiczek podwójna osłona znacznie redukuje ryzyko transmisji zakażenia krwiopochodnego.

Ryzyko zakłucia podczas zabiegów chirurgicznych można zredukować przez wprowadzenie do użycia specjalnego bezpiecznego sprzętu, o którym będzie mowa w dalszej części rozdziału.

Podczas zabiegów chirurgicznych, tam gdzie to możliwe, należy stosować alternatywne metody łączenia tkanek. Aby zminimalizować ryzyko urazów, każda osoba zespołu chirurgicznego powinna mieć wcześniej ściśle określone obowiązki.

Celem zminimalizowania ryzyka ekspozycji zawodowej na zakażenia krwiopochodne wśród pracowników służby zdrowia wykonujących zabiegi chirurgiczne i iniekcje przezskórne zalecane jest, aby:

– podczas zabiegu jednoczasowo tylko jeden operator pracował przy ranie aż do zakończenia swojej pracy;

– podczas zabiegów chirurgicznych używać narzędzi pomocniczych;

– ostrym sprzętem/narzędziami posługiwać się ostrożnie, igły i ostre narzędzia przemieszczać w sposób bezpieczny dla otoczenia; w razie konieczności informować współpracowników o zmianach ich położenia;

– po zakończeniu pracy operatora upewnić się, że skalpele i ostre narzędzia zostały niezwłocznie usunięte z pola operacyjnego;

– podczas pracy operator zwracał uwagę na trzymanie igły bądź ostrych narzędzi w bezpiecznej odległości od drugiej dłoni i od innych współoperatorów;

– usunąć igłę do szycia tkanek przed wiązaniem szwu podczas szycia rany, a także korzystać z narzędzi pomocniczych zamiast palców podczas wiązania nici;

– umyć rękawiczki ochronne i jak najszybciej zdjąć je z dłoni, jeżeli doszło do przebicia rękawiczki lub podejrzewane jest jej przebicie;

– regularnie zmieniać rękawiczki ochronne podczas długiego zabiegu chirurgicznego lub podczas długotrwałej pracy, nawet jeżeli nie doszło do ich przebicia czy rozerwania;

– podczas prac związanych z ryzykiem ekspozycji na materiał zakaźny osłaniać oczy, twarz i ciało; odzież ochronna powinna być wykonana z wodoodpornych, specjalnie do tego przeznaczonych tkanin; należy pamiętać również o zakładaniu odpowiedniego obuwia ochronnego; sprzęt ochronny powinien być odpowiednio dopasowany, nie powinien ograniczać pola widzenia, ale zabezpieczać przed bioaerozolami, w tym zawierającymi krew;

– myjki do oczu czy inne płyny do przepłukiwania spojówek oczu były dostępne dla pracowników na wypadek ekspozycji oczu na materiał zakaźny (np. poprzez zachlapanie); przed ich użyciem należy pamiętać, aby zdjąć soczewki kontaktowe;

– po zakończeniu zabiegu upewnić się, że krew została całkowicie zmyta ze skóry pacjenta;

– po zakończonym zabiegu pozostawiać zabrudzoną odzież i obuwie ochronne w strefie operacyjnej, w miejscu przeznaczonym na odzież skażoną; odzież wielorazowego użytku powinna być wyprana i odkażona bądź sterylizowana z zachowaniem środków ostrożności.

Jeżeli jest to możliwe, podczas procedur zabiegowych należy stosować alternatywne metody i procedury pozwalające zredukować kontakt z ostrymi narzędziami i tym samym zminimalizować ryzyko zakłucia i ekspozycji na materiał potencjalnie zakaźny.

W tym celu:

– należy podczas zabiegów, o ile to możliwe, korzystać ze staplerów bądź elektrokoagulacji;

– jeśli to możliwe, należy rezygnować z zabiegów rozległych i wykonywać operacje mniej inwazyjne;

– w celu uniknięcia zranień skalpelem zalecane jest używanie jednorazowych skalpeli z chowanym ostrzem;

– należy unikać stosowania ostrych klipsów do mocowania prześcieradeł i chust operacyjnych; w polu operacyjnym zalecane jest stosowanie samoprzylepnych tkanin;

– należy rozważyć zakładanie podwójnych rękawiczek z większą parą wewnętrznych dla optymalnego komfortu i bezpieczeństwa pracy.