Wątroba i jej choroby

Wątroba jest największym narządem w organizmie człowieka, niezbędnym do metabolizowania substancji pokarmowych i leków, wydzielania żółci, syntezy licznych białek (w tym także czynników krzepnięcia) i magazynowania substancji energetycznych, mikroelementów i witamin. Najczęstszymi przyczynami chorób wątroby są przewlekłe zakażenia wirusowe (HBV – hepatitis B virus, wirus zapalenia wątroby typu B; i HCV – hepatitis C virus, wirus zapalenia wątroby typu C), alkoholowa choroba wątroby, a w ostatnich latach także stłuszczeniowa choroba wątroby. Rzadziej obserwuje się autoimmunologiczne zapalenia wątroby, przewlekłe choroby dróg żółciowych (pierwotną marskość żółciową, przewlekłe stwardniające zapalenie dróg żółciowych, wrodzone zespoły cholestatyczne) czy wreszcie choroby wątroby o potwierdzonych uwarunkowaniach genetycznych, jak hemochromatoza, choroba Wilsona, niedobór alfa-1-antytrypsyny i glikogenozy.

Wszystkie wyżej wymienione przewlekłe choroby wątroby mogą prowadzić do marskości wątroby z poważnymi następstwami klinicznymi tego stanu w postaci niewydolności wątroby i nadciśnienia wrotnego.

Ostre choroby wątroby, wywołane zakażeniami wirusowymi (HAV – hepatitis A virus, wirus zapalenia wątroby typu A; HEV – hepatitis E virus, wirus zapalenia wątroby typu E; rzadziej EBV – Epstein-Barr virus, wirus Epsteina-Barr; CMV – cytomegalovirus, wirus cytomegalii) czy HSV – herpes simplex virus, wirus opryszczki zwykłej) lub toksynami, w większości przypadków są chorobami samogojącymi i nie prowadzą do trwałego uszkodzenia narządu w postaci marskości i niewydolności wątroby. Przebieg ostrych zapaleń wątroby wywołanych wirusami HBV, HDV (hepatitis D virus, wirus zapalenia wątroby typu D) i HCV zależy głównie od możliwości immunologicznych gospodarza – mogą one przebiegać jako zakażenia ostre, samogojące bez trwałych następstw albo przejść w przewlekłą chorobę wątroby.

Symptomatologia chorób wątroby może być bardzo różnorodna. Żółtaczka, czyli zażółcenie białkówek i powłok skórnych, może towarzyszyć ostremu zapaleniu wątroby (bezżółtaczkowe postacie wirusowego zapalenia wątroby są częstsze niż żółtaczkowe) bądź pojawiać się w okresach nasilenia niewydolności w przebiegu marskości wątroby. Żółtaczka natomiast rzadko pojawia się w przebiegu przewlekłych wirusowych zapaleń wątroby.

Inne objawy mogące sugerować chorobę wątroby to:

– bóle stawów,

– dokuczliwy świąd skóry,

– ciemne zabarwienie moczu,

– osłabienie, – utrata masy ciała,

– zaburzenia miesiączkowania u kobiet i potencji u mężczyzn,

– pajączki naczyniowe na skórze i rumień dłoniowy,

– powiększenie i zmiana konsystencji wątroby i śledziony.

W przypadkach niewydolności wątroby i nadciśnienia wrotnego są to:

– splątanie i śpiączka,

– krwawe wymioty lub smoliste stolce w wyniku krwawienia z pękniętych nieprawidłowych żylakowatych naczyń w przełyku,

– powiększenie obwodu brzucha w wyniku gromadzenia się płynu puchlinowego w jamie brzusznej, obrzęki kończyn dolnych. Należy jednak podkreślić, że zdecydowana większość chorych na przewlekłe zapalenie wątroby oraz marskość wątroby w okresie wydolności nie prezentuje żadnych objawów klinicznych, a choroba wątroby jest rozpoznawana przypadkowo na podstawie badań laboratoryjnych.