W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, który ma na celu wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących, zostanie opracowany program ukierunkowany na powroty do pracy osób z rozpoznaną pylicą płuc.



Pylica, według definicji podanej w 1971 r. przez Międzynarodowe Biuro Pracy (International Labour Organization – ILO), to „nagromadzenie pyłu w płucach i reakcja tkanki płucnej na jego obecność”.

W obecnym wykazie chorób zawodowych – stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych – wymienione są następujące rodzaje pylic: pylica krzemowa, pylica azbestowa i pozostałe pylice krzemianowe, pylica górników kopalń węgla, pylico-gruźlica, pylica spawaczy, pylica talkowa, grafitowa i pylice wywołane pyłami metali.

Zmiany w płucach rozwijają się powoli, zwykle po kilkunastoletnim (rzadziej kilkuletnim) narażeniu, w zależności od stężenia pyłu w powietrzu środowiska pracy. Podstawową metodą diagnostyczną jest badanie radiologiczne. Należy w tym celu wykonać pełno wymiarowe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej w wymiarze tylno-przednim. Zdjęcie powinno być odczytane i opisane zgodnie z klasyfikacją Międzynarodowego Biura Pracy (ILO, Genewa 1980).

W Polsce najczęściej występuje pylica górników kopalń węgla, pylica krzemowa, pylica azbestowa i pylica spawaczy. Rocznie stwierdza się około 700 przypadków nowych zachorowań.

– Pylica krzemowa jest skutkiem wdychania pyłu krystalicznej krzemionki (SiO2). Narażenie na pył krzemionki występuje przy budowie tuneli, drążeniu szybów i chodników kopalnianych, w kopalniach rud metali i kamieniołomach. W przemyśle hutniczym narażeni są oczyszczacze odlewów, piaskowacze, natomiast w przemyśle kamieniarskim – producenci pomników i nagrobków oraz szlifierze. Duże narażenie występuje także w przemyśle ceramicznym, porcelanowym, przy produkcji materiałów ogniotrwałych i ściernych. Przebieg kliniczny pylicy krzemowej jest powolny i przez dłuższy czas bezobjawowy.

– Pylica górników kopalń węgla rozwija się w wyniku narażenia na pył kopalniany, który jest pyłem mieszanym. Głównym jego składnikiem jest pył węgla. Chorobotwórcze działanie pyłu kopalnianego zależy głównie od stężenia pyłu, zawartości krzemionki i długości narażenia. Choroba ujawnia się klinicznie zwykle po kilkunastu latach pracy w kopalni, wyjątkowo po 5–8 latach.

– Azbestoza – w Polsce w roku 1997 uchwalono Ustawę o zakazie stosowania wyrobów azbestowych (z dnia 19 czerwca 1997 r. DzU z 1997 r. nr 101, poz. 628). Skutki zdrowotne u pracowników narażonych na azbest w przeszłości mogą się ujawniać do końca ich życia. Aktualnie narażenie na azbest występuje u pracowników usuwających wyroby azbestowo-cementowe z dachów i elewacji budynków w osiedlach miejskich i wiejskich, zwłaszcza gdy odbywa się to w sposób nieprofesjonalny, przy pracach izolacyjnych i usuwaniu starych izolacji na statkach i w elektrociepłowniach.

Pracownicy narażeni na pył o działaniu zwłókniającym poddawani są w trakcie pracy systematycznym badaniom profilaktycznym (wstępnym, okresowym i kontrolnym). Uwzględniając to, że zmiany pylicze rozwijają się powoli i mogą ujawnić się po zakończeniu narażenia zawodowego, pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe bezpłatne badania lekarskie także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi pyłami (art. 229, § 5 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r Kodeks pracy. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).